Trójca Święta Rublowa medytacja
Trójca Rublowa – medytacja
Żadna ikona nie jest OZDOBĄ kościelnego wnętrza, jest ZNAKIEM OBECNOŚCI BOGA i Jego TAJEMNIC. Ma służyć modlitwie, ma być OKNEM na Boga, ma tworzyć przestrzeń spotkania z Nim. Na Wschodzie nie znają kultu Najświętszego Sakramentu poza Eucharystią, prawosławne świątynie wypełnione są ikonami. Katolik, wchodząc do kościoła, klęka przed tabernakulum prawosławny całuje ikony. Ikona jest dla wyznawców prawosławia JAKBY sakramentem.
O Rublowie wiemy niewiele nie zachował się portret artysty, który wyraźnie nie szukał swojej chwały, ale CHWAŁY BOGA! Wiemy, że był mnichem w klasztorze Świętej Trójcy, założonym przez słynnego eremitę św. Sergiusza z Radoneża, u którego Rosjanie szukali pociechy i nadziei w czasach ucisku tatarskiego. Żył w latach ok. 1360 – 1430. Cerkiew Rosyjska ogłosiła go świętym w roku 1988. Poza Trójcą Świętą szczególne znaczenie mają jego ikony: Przemienienie Pańskie, Matka Włodzimierska, Chrystus Zbawiciel.
W 1422 roku następca Sergiusza, opat Nikon zlecił Rublowowi misję wykonania ikonostasu w odnowionym klasztorze. Polecenie Nikona było następujące: Ażeby bracia przez kontemplację Najświętszej Trójcy przezwyciężali NIENAWIŚĆ rozdzierającą świat. Ikona ta ma wymiary: 1,42×1,14 m – znajdowała się początkowo w ikonostasie kościoła klasztornego w Zagorsku, blisko miejsca, w którym kapłan podaje Komunię wiernym.
Oryginał był przez wieki zasłonięty metalowymi blachami. W 1904 roku komisja konserwatorska odsłoniła pierwotną warstwę dzieła. Paweł Evdokimov, rosyjski teolog, pisze, że członkowie komisji byli wprost zszokowani BLASKIEM, który ujrzeli: Nigdzie nie istnieje nic o tak wielkiej mocy syntezy teologicznej, o takim bogactwie symbolicznym i pięknie artystycznego wyrazu. W 1551 roku Sobór w Moskwie postanowił, że Trójca Rublowa ma być WZOREM dla twórców ikon. Dziś ikona ta znajduje się w Galerii Trietiakowskiej w Moskwie. Paweł Florenski, kapłan, męczennik czasów Stalina, stwierdził: Ze wszystkich teologicznych dowodów na istnienie Boga, o tym, który wydaje się najbardziej przekonujący, nie wspomina się w żadnych podręcznikach. Można go streścić w następujący sposób skoro istnieje ikona Trójcy Świętej Rublowa, to istnieje Bóg.
Na ikonie postać z lewej strony jest najczęściej utożsamiana z Bogiem OJCEM. Szata ma kolor złoty, przykrywa całkowicie ramiona i całe ciało. Odsłonięta pozostaje jedynie mała część tuniki barwy niebieskiej. Ta barwa oznacza boską naturę. W tle widać DOM, który jest symbolem DOMU OJCA, w którym jest wiele mieszkań (J14,2), gdzie jest miejsce i dla nas. Ojciec spogląda przed siebie w kierunku postaci Ducha Świętego, ponieważ Ojciec jest Tym, który POSYŁA Ducha Świętego.
Postać po prawej stronie jest uznawana za Ducha Świętego. Dłoń wskazuje na kierunek błogosławieństwa ŚWIAT! Evdokimov zauważa, że delikatność linii tego anioła ma w sobie coś macierzyńskiego. Hebrajskie słowo Ruah (duch) jest rodzaju żeńskiego. Kryje się tu intuicja, że Duch Święty wyraża czułość Bożej MIŁOŚCI. Wierzchnia szata postaci ma kolor złotozielony, co odsyła do tajemnicy życia. Błękit także jest tu symbolem boskiej natury. Skała w tle może być symbolem góry, która w Biblii jest miejscem objawienia Boga. Może też być aluzją do skały na pustyni, z której Mojżesz wyprowadził wodę. Skała kojarzy się też z pustynią, gdzie prorocy napełniali się Duchem.
Centralna figura jest na ogół odczytywana jako Syn. Gest prawej dłoni wskazuje na dwie natury: boską i ludzką. Podobne znaczenie mają kolory szat: purpura wskazuje na człowieczeństwo, błękit na boskość. Izajasz pisze: Któż jest Ten, który (?) idzie w szkarłatnych szatach Dlaczego twoja suknia jest krwawa (Iz63,1-2). Proroctwo to zapowiada śmierć Jezusa na krzyżu. Wzrok Syna jest zwrócony w stronę Ojca, co oznacza całkowite powierzenie się Jego woli. Drzewo w tle to symbol dębów Mamre, pod którymi Abraham przyjmował Boga. Ale można też je interpretować jako drzewo życia, z którego wedle tradycji wzięto drewno na krzyż Jezusa. Co wydarzyło się na drzewie i wokół drzewa w prefacji mszalnej o Krzyżu Świętym kapłan tak śpiewa: Ty postanowiłeś dokonać zbawienia rodzaju ludzkiego na drzewie krzyża, na drzewie rajskim śmierć wzięła początek, na drzewie krzyża powstało nowe życie, a szatan, który na drzewie zwyciężył, na drzewie również został pokonany.
W centrum ikony znajduje się stół, na którym stoi kielich. Na pierwotnym rysunku baranka namalowano później kiść winogron. Bardzo wyraźnie Trójca siedzi na Eucharystii. Trójca ZAPRASZA do STOŁU!
Jakaś część stroju każdego z aniołów jest błękitna. Wyraża to BÓSTWO! Błękit ten jest tak osobliwy i tak charakterystyczny, że nazwano go błękitem Rublowa. Tylko Rublow zmieszał taki błękit!
Kształt stołu ołtarza, przedłużony rękami bocznych aniołów, też jest KIELICHEM! To nawiązanie do ofiary Chrystusa Baranka także do Eucharystii. Ale można też powiedzieć, że całe życie Trójcy krąży wokół OFIARNEGO kielicha, bo kochać to znaczy ofiarowywać siebie drugiemu. Taki dar nigdy nie powoduje ubytku, ale raczej NADMIAR miłości. Z tego nadmiaru miłości Bożej jest świat symbolem świata jest w ikonie mały prostokąt u dołu ołtarza, w którego też kierunku wyciągnięta jest dłoń błogosławiącego Ducha Świętego (anioła po prawej stronie). Z tego nadmiaru miłości Bożej jestem JA. Jestem wezwany, by do tego wspólnego kielicha dołożyć swój DAR.
Trzej aniołowie mają nieproporcjonalnie wydłużone ciała, są wysmukli i zwiewni. Evdokimov: Radosna lekkość całości, sekret geniuszu Rublowa, nadaje wizji ów niepowtarzalny charakter uskrzydloności. Trzy Osoby rozmawiają ze sobą, trwa jakieś spotkanie, dialog. Kiedy spoglądamy na TWARZE aniołów, nasz wzrok zaczyna krążyć po okręgu od jednej postaci do drugiej. Jest tu jakiś spokój, łagodność, delikatność, ale jednocześnie ruch, dynamika wyjścia ku drugiemu. Ikona ta zaprasza nas do kontemplacji tajemnicy miłości, którą jest sam Bóg. Miłość jest WYDARZENIEM! To proces, w którym różne jednostki osiągają jedność właśnie w swojej różnorodności. Dzielą się własnym życiem i dlatego mają WSPÓLNE życie. Osoby przenikają się nawzajem. Teologia nazywa to PERYCHOREZĄ, to dosłownie znaczy tańczyć wokół. Każda z Osób zwraca uwagę na inną Osobę. Ikona ta uczy MIŁOŚCI!
ks. DJ